Inta qofku noolyahay waxa jira waxyaalo saamayn ku
yeesha noloshiisa. Qadhaadh iyo macaan ba waa ay leh yihiin. Dhammaantood
casharro iyo waayo -aragnimo ayaa laga korodhsadaa. In aad dad
waayo arag ah la kulantaa way ku saamaysaa, in aad dhul iyo deegaan cusub
tagtaa, waa aqoon kuu soo korodhay. Waayaha nololeed iyo sawirada
kala duwan ee indhahaagu qabanayaanna waa kuwo raad kaga taga
maankaaga. Sidoo kale in aad saaxiibbo cusub yeelataa waxay leedahay
samaynteeda, in aad socdaasho lafteeduna waxay kugu yeelataa samayn!
Safarku haa, qofka saamayn badan oo tognaan iyo tabnaan ba
leh ayuu ku yeeshaa. Haddaba, qoraalkan waxa igu dhaliyay safar aan
dhawaan ku tagay magaalada Ceerigaabo, ahaana mid aad u xiiso badnaa, kana mid
ahaa casharada sida joogtada ah aan u korodhsado ee dal iyo dad barashoba
leh. Hadal badani haamo ma buuxshee, aan sawir kooban idinka tuso socdaalkaygii
Ceerigaabo iyo maalmihii xiisahabadnaa!
Waa badhtamahii bisha Sebtember ee sannadka
2013. Xiiso badan ayey ii lahayd in aan u diyaar garoobayey
Safar shaqo. Safarkii u horreeyay noloshayda ee aan ku tago gobolka
Sanaag. Sanaag, Daalo iyo Surad, Tabca iyo meelo cajiib ah ayey caan ku tahay.
Dalxiiska waa meel loo majeerto. Waxa aan u hayey xiiso badan oo laabta i xara
dhaamiyey. Haa, adba haddii aanad arag waad jeceshay mar uun in aad tagto,
dabadeed buuraha dalxiiska dushooda tax-taxaashto, saw ma aha?
Hargeysa oo aan ka socdaalay iyo Ceerigaabo waxa ay isku jiraan
ilaa 700KM. Masaafo yar ma aha, kala badh waa dhul adag oo aan jid hagaagsan
lahayn, buuro iyo ah ban cidlo ah! Siddeed saacadood oo aannu safar Burco ka
bilawday ku jirnay, ka dib waxa aannu gaadhnay Ceerigaabo oo meel god ah dhulka
kaga jirta!
Intii aananu gaadhin Ceerigaaabo, banka
Saraareed ee dhererka ku faana oo badi barwaaqo ah ayaannu soo jeexnay. Xoolo
adhi iyo geel ba leh ayaa meelaha qaar dhex mushaaxayay. Deegaan
barwaaqo ah weeyaane, daaqa iyo dareemadu waxa ay ahaayeen kuwo is
qabsaday.
Magaalada, cimilada u horreysa ee aad galaysaa waa mid
qabow ah. Dhulka cagaarka ah (Gaar ahaan bishan 9aad), jawiga haadiga ah
iyo deegaanka qurxoon ayaan aad u la dhacay. Go’ iyo Koodh iyo wax dhaxanta
laga gashado ayaa lagu wada shaqlanyahay, siiba casarka ilaa cawayska dambe.
Laakiin intaas oo dhan waxa dareenkaygu kaga mashquulay duqayda tirada badan ee
ku nool! Ceerigaabo waxa aan ku arkay in ka badan magaalooyinka inta
odayaal tiradaas iyo da’daas le’eeg aan ku arkay. Alle ha u naxariistee
Xaaji Aadan Axmed(Af-Qallooc) oo boqolka wax badan dhaafay baan markiiba soo
xasuustay. Illeen isba reer Ceerigaabo ayuu ahaa!. Maxay Ceerigaabo
kaga gaddisantahay meelaha kale ayaan iswaydiiyey? Tolow ma dadka ku nool ayaa
dadka ka cimri dheer mise waa si kale?! Dad baa ii sheegay in dhulka qaboobaha
ahi sabab u yahay cimri dhererka, dad kale ayaa iyaguna
sababo kale ii sheegay. Si kastaba ha noqotee Ceerigaabo waa magaaladii
duqayda! Magaaladu halkaas ha innoo joogto’e, dibadda iyo dhulka
dalxiiska meel ka mid ah ayaan iyana gaadhay. Waxa aan ku soo arkay jannooyinka
adduunka wax ka mid ah oo cajab badan.
********
Waxa aan tagay gubanka Carareed oo buurta Daalo ay kor kaaga beegantahay,
xeelliga Maydh na koonfur kaaga bidhaamayo. Waxa la sii maraa dawga tabca iyo
buuro tiro badan oo ka sokeeya. Ilaahay abuurtiisu waa ay noocyo badan tahay!
Buuro dherer iyo baaxad ku awood sheegta oo aad mooddo dayr wayn oo dhulka ku
qotoma oo cirka ku dhammaada ayey aragtida ishaadu ku libdhaysaa. Markaad kor u
jalleecdo ayaad marar moodaysaa in buurtu kugu soo dhacayso, laakiin awood qarsoon
ayaa halkeeda ku haysay. Tiradu ma ahayn mid ama laba waa arlo dhan oo Ilaahay
ku teediyey buurahaas daruuraha gaadhaya ee ceeryaantu ku shaqlantahay had iyo
goor. Ma ahayn buuruhu omos iyo dhagax iyo qarfo. Ciidda iyo qururuxa ay ka
unkanyihiin in aad aragtaa waa dhif iyo naadir. Dhirta cagaarka ah ee boqolka
jaad ah ee ku gadaaman ayaa wax walba kaa qarinaysa. Eegmadaadu marna kama
xiiso goynayso daawasha awoodaha Ilaahay ee noocyada badan. Buuraha hirarka ah
haddii ay muddo ishaadu ku negaato waxa aad ka dhex arkaysaa sawirro kale iyo
muuqaallo aan marka hore kuu muuqan. Waad ku raaxaysanaysaa daawashadooda,
kamana xiiso goynaysid. Wax yaab leh oo aan ku soo arkay Sanaag ayey ka mid
ahayd.
Dhulka huwan doogga iyo daaqa waxa ka sii qurux badnaa dhirta boqolka
jaad ah ee buuraha iyo bannaannada xidhiidhsan. Waa dhir udug, dhir cagaar iyo
dhir quruxeed. Haddii urtu in uun dabiib ka noqon lahayd xanuun jira ama jiri
doona, dhirtaas uduggeeda ayaa dawo iyo dabiib looga dhigi lahaa. Marka ay
sankaaga xusho neecawda urta ku rarran ee dhirta soo dhex jibaaxday ayaa
ay ilaa maskaxda ku dhex qaadaysaa. Mararka qaar maskaxdaadu waxa ay u
ekaanaysaa wax cusub oo hadda dhashay oo wax walba oo lagu kaydiyo u madhan.
Waxa ay ahayd meel yaab leh! Sidaa si le’eg ayaa daawashada ubaxa iyo manka
dhirtaasi u dawayn karaa indho basaasay iyo kuwo busaaradsaday labadaba.
Maalinta oo idil, cirka daruuro is hirdiyaya iyo hogolo is
habaynaya oo in ay hooraan diyaar u ah ayaa sidaa iyo sidaa u dul
damaashaadayey. Daruuruhu waxa ay u ekaayeen kuwo nidar ku maray in ay
buuraha iyo dhirta iska dhex baxay guntooda iyo guudkooda biyo ku shubaan.
Maalintii laba ama ka badan oo goor way hooraan sii ba waqtigan aan tagay. Waxa
se xaqiiqdu tahay, intaas oo dhami in aanay ahayn dabeecad meel
dhulka ka mid ah lagu arko oo inta la daawo la iska dhaafo uun, se ay tahay
aayado Rabbi oo rumayntiisa kuu xoojinaya. Waxa ay idilkood ahaayeen
wax cibro iyo cashar leh oo aan ku soo arkay Sanaag.
Waxa hubaal ah inta aan soo arkay in aan qalin iyo af midna
lagaga sheekayn karin, waxa sidoo kale la hubaal in intaas iyo in ka badan oo
aanan aragi ay jiraan. Casharro caqiiqadada qofka kor u qaadaya ayaa laga
soo korodhsanayaa safarkaas iyo kuwa u dhigma, casharro maskaxda kuu dajinaya
oo aad ka mabsuudayso ayaad ka soo baranaysaa, casharro
ku ogaysiinaya hodantinimida arladeenna ayaad arkaysaaa oo aad soo
baranaysaa. Safarkan iyo kuwa la mid ka ahi ba waxay ay ku geynayaan duni
hore kaaga qarsoonayd oo qiimo iyo qaayo leh. Haddaba waxa aan kugula talin
lahaa haddii aanad hore u tagin Sanaag, in aad mar soo booqato. Haddii aad hore
u aragtay, in aad mar iyo marar kale ku noqotaa waa aqoon iyo dalxiis iyo
duni naftaadu u baahan tahay. Dhulka yaab ka leh ee Sanaag, mar soo arag!
Saddaam Carab